Bezsilność – kojarzy się ze słabością, a osoba chora walcząc ze swoim uzależnieniem chce być silna, chce zwyciężyć. Bezsilność wobec substancji to bezwzględny brak możliwości poradzenia sobie z kontrolowaniem nałogu, a więc z zachowaniem społecznie akceptowanym. Podczas cotygodniowych sesji  pacjent rozwiązuje  problemy dnia codziennego. Ofertę taka  kierowana jest dla osób posiadających    problem z podjęciem terapii stacjonarnej, z różnych względów. Terapia ambulatoryjna to terapia indywidualna ale też i grupowa, często odnajduje się wsparcie w osobach dotkniętych tą samą chorobą.

Depresja- To choroba, która musi być leczona farmakologicznie w połączeniu z psychoterapią. Różni się od uczucia smutku tym, że zakłóca codzienne życie. Nie pozwala normalnie pracować, uczyć się, jeść, spać czy po prostu dobrze bawić. 

Uczucia bezsilności, bezradności, beznadziejności są bardzo intensywne i rzadko ustępują chociażby w najmniejszym stopniu. Najczęściej sprowadza się to do tego, że dotychczasowe hobby przestaje interesować interesować, chory unika spotkań ze znajomymi, towarzyszy mu ciągłe uczucie zmęczenia. Wykonywanie codziennych obowiązków przytłacza.

Do powszechnie znanych rodzajów psychoterapii należą: psychoterapia psychodynamiczna, poznawczo-behawioralna, Humanistyczna i psychoterapia  systemowa oraz psychoterapia strategicznp-strukturalna.

Dystymia- dystymia to rodzaj depresji przewlekłej z podłożem nerwicowym. Osoby chore na dystymię doświadczają obniżenia nastroju przez długi okres, a nieraz nawet przez lata. Niestety jest to choroba przewlekła, której nie można bagatelizować i należy rozpocząć leczenie zaraz po rozpoznaniu.

Emocje – są bardzo ważnym czynnikiem naszego życia i niezależnie od tego, czy tego chcemy, czy nie, odgrywają bardzo ważną rolę w naszym życiu.

Emocje poprzedzają uczucia, są fizyczne i instynktowne. Ponieważ są one fizyczne, mogą być obiektywnie mierzone przepływem krwi, aktywnością mózgu, mikrowyrazami twarzy i mową ciała.

Faza chroniczna- jest to 4 i ostatnia faza choroby- uzależnienia. Typowe dla tej fazy choroby są: okresy długotrwałego opilstwa, picie poranne, upijanie się w samotności, spadek tolerancji na alkohol, sięganie po alkohole niekonsumpcyjne. Dochodzi do rozpadu więzi rodzinnej, degradacji zawodowej i społecznej. Pojawiają się: psychozy  (delirium), padaczka alkoholowa, choroby somatyczne.

Faza desperacji- 3 Faza uzależnienia od hazardu, gracz zaczyna rozumieć, że przestał kontrolować sytuację i jest uzależniony, jednak nie umie sobie z tym sam poradzić. Gra staje się najważniejszym elementem życia – rodzina, przyjaciele i praca są daleko za nią.

Faza eksperymentalna- charakteryzuje się „próbowaniem” narkotyków. Część osób może poprzestać na jednokrotnym lub kilkakrotnym spróbowania danej substancji, inni mogą kontynuować swoje doświadczenie i wejść w kolejny etap uzależnienia od narkotyków.

Faza krytyczna- Jest to 3 faza choroby uzależnienia, pojawiają się wówczas wyrzuty sumienia – „kac moralny”. Głód alkoholu odczuwany jest coraz częściej, głównie jako przymus fizyczny, a „klin” przynosi ulgę. Nasilają się jednocześnie wcześniej występujące objawy. Uzależniony zaprzecza problemom związanym z piciem, samooszukuje się i szuka usprawiedliwień dla picia (np. licznymi okazjami), zaniedbuje pracę, rodzinę.

Faza ostrzegawcza- jest to 2 faza choroby- uzależnienia coraz większa koncentracja na alkoholu, szukanie okazji do picia, inicjowanie wypijania „kolejek” alkoholu, lepsze samopoczucie po spożyciu alkoholu – przynosi on ulgę i uwalnia od napięć, stresu.

Faza strat- 2. Faza uzależnienia od hazardu, szczęście zaczyna opuszczać  początkującego gracza, a ponieważ gra on coraz ryzykowniej i obstawia coraz większe kwoty, straty finansowe robią się coraz dotkliwiej odczuwalne.

Faza utraty nadziei – 4 Faza uzależnienia od hazardu, nie ma już nadziei na uzyskanie skądkolwiek czy od kogokolwiek pomocy i przede wszystkim gracz przestaje wierzyć w wygraną, która rozwiąże jego problemy. Czuje otaczającą go beznadzieję – czuje się zupełnie samotny.

Faza zwycięstw- 1. faza uzależnienia od hazardu, jest to gra sporadyczna. W tym okresie pojawiają się pierwsze wygrane, które wywołują dużą ekscytację i pobudzają wyobraźnię gracza, a uczucie przyjemności zostaje coraz mocniej łączone z wygraną.

Fazy uzależnienia- przedstawiają rozwój choroby. W uzależnieniu od alkoholu wyróżnia się 4 fazy: 1. Faza picie towarzyskie 2.Faza ostrzegawcza 3. Faza krytyczna 4. Faza chroniczna

Głód alkoholowy – jest to stan psychiczny charakteryzujący się silną i trudną do odparcia chęcią wypicia alkoholu. Jego następstwem jest upośledzenie lub utrata kontroli nad piciem alkoholu. Należy on do podstawowych objawów uzależnienia od alkoholu. Głód alkoholowy może być inicjowany przez wyzwalacze zewnętrzne i wewnętrzne. Głód może pojawić się również w związku z uzależnieniem od wszelkich substancji psychoaktywnych, a  w przypadku uzależnienia od zachowań jest to nieodparta potrzeba np. grania, biegania, jedzenia, oglądania pornografii itp.

Huśtawka emocjonalna –  Są to szybkie zmiany emocji od eufori do rozpaczy.

Informacja zwrotna- to określenie z obszaru psychoterapii grupowej. To informacja na temat tego jak jesteś spostrzegany w grupie. … Warto udzielać informacji zwrotnej w taki sposób by był dostosowany do odbiorcy gdyż istnieje niebezpieczeństwo że nie do końca zostanie zrozumiana lub przyjęta. Tak wiec informacja zwrotna oparta jest na tym : co widzę gdy …, co słyszę gdy…., co czuję gdy….

Kac – złe samopoczucie występujące kilka godzin po spożyciu nadmiernej ilości napojów alkoholowych. Etanol zawarty w napojach alkoholowych odpowiada za stan tzw. upojenia alkoholowego. Występuje zatrucie organizmu a co za tym idzie u wielu osób cierpiących na kaca występuje wstręt przed wypiciem lub wąchaniem alkoholu.

Krótkoterminowa terapia par – jest formą pomocy nastawioną na wsparcie małżeństwa / pary, w którym jedna z osób jest uzależniona od substancji bądź zachowania. Składa się z 8 do 10 ustrukturyzwanych sesji terapeutycznych. Może być wstępem do podjęcia terapii małżeńskiej / pary. 

Mechanizm iluzji i zaprzeczeń – jest to system zachowań oraz przekonań przystosowawczych pozwalający uzależnionemu wyprzeć informacje o skutkach choroby i trwać w nałogu pomimo strat. System iluzji i zaprzeczenia odpowiedzialny jest za zniekształcenie, a nawet poważne zaburzenie procesów myślowych występujących u osoby uzależnionej.

Mechanizm regulacji uczuć- u osoby uzależnionej  w chwilach nasilania się cierpienia i lęku zaczyna się rozwijać proces panicznego poszukiwania ulgi, który nadaje pragnieniu substancji charakter wewnętrznego przymusu i konieczności zażycia. Osoba uzależniona  traktują używkę  jako środek samoleczący, poprawiający nastrój, niwelujący nieprzyjemne odczucia płynące z ciała oraz psychiki. 

Motywacja- to gotowości do podjęcia określonego działania

Motywacja wewnętrzna- u osób uzależnionych oznacza, że bodziec, który jest bezpośrednim powodem  działania, pochodzi z wewnątrz. Sposób postępowania jest zgodny z własnym  systemem wartości i własnymi  potrzebami.

Motywacja zewnętrzna-  u osób uzależnionych polega na działaniu dla kogoś, w celu odzyskania kogoś lub dla „świetego spokoju”, udowodnienia czegoś innym,  jednak nie odczuwając potrzeby robienia tego dla siebie.

Narkorys – jest to tekst autobiograficzny tworzony w trakcie terapii, którego geneza związana jest z działalnością ruchu Anonimowych Alkoholików. Podobnie jak osoby uzależnione od alkoholu tak i osoby uzależnione od narkotyków piszą  historia swojego brania, która  wpisana jest w historie życia.

Objawy odstawienne – inaczej zespól abstynencyjny. Pojawia się po odstawieniu lub zmniejszeniu przyjmowanej substancji ( alkohol, narkotyki, leki ). Do typowych objawów tego zespołu należą: drżenie i bóle mięśni, wzmożona potliwość, nudności, przyspieszona akcja serca (pobudzenie autonomicznego układu nerwowego), niepokój, nadwrażliwość na dźwięki i światło, bezsenność, poczucie ogólnego rozbicia. Wyniku powikłań mogą wystąpić np.: padaczka, delirium, omamy, psychozy.

Objawy uzależnienia- Ponieważ uzależnienie jest chorobą, to ma swoje charakterystycznie występujące u osób uzależnionych objawy. Jest 6 objawów, występowanie przynajmniej trzech z nich w ciągu ostatniego roku świadczy o uzależnieniu. 

Piciorys– (ang. story, personal story) to tekst autobiograficzny tworzony w trakcie terapii choroby alkoholowej, którego geneza związana jest z działalnością ruchu Anonimowych Alkoholików. Jest to historia picia wpisana w historie życia.

Polega on na wypracowaniu zdyscyplinowanego wzoru konsumpcji alkoholu, zgodnego z ustalonym wspólnie z terapeutą planem picia, zawierającym zestaw zasad dotyczących używania alkoholu (ilość, częstość, kontekst, czas i miejsce).

Program POP – Program Ograniczania Picia, został zarekomendowany przez Państwową Agencję Rozwiązywania  do osób nadmiernie pijących alkohol, lub dla osób, które  potrzebują  przekonać się, że są uzależnieni i wymagają terapii uzależnień.

Psychoterapia – jest metodą leczenia i wspomagania rozwoju polegającą na intencjonalnym oddziaływaniu na psychikę człowieka za pomocą technik i narzędzi psychologicznych. Oparta jest przede wszystkim na specyficznym kontakcie klienta z terapeutą. Kontakt ten przebiega w określonych przez praktykowaną metodę  terapeutyczną ramach i nie może wychodzić poza nie.

Psychoterapia Humanistyczna – przykłada dużą wagę do takich kwestii jak system wartości, poczucie sensu życia, nieuchronności przemijania i śmierci, wolność wyboru itp.

Psychoterapia poznawczo-behawioralna – łączy w sobie terapię behawioralną i poznawczą przez stosowanie teorii uczenia się zarówno do obserwowanych zachowań, jak i do myśli i emocji.  CBT opiera się na teorii uczenia się społecznego i na założeniu, że zachowania – takie jak uzależnienie  sa wyuczone w procesach połączonego warunkowania klasycznego i instrumentalnego oraz naśladowania.

Psychoterapia psychodynamiczna – terapie opierają się przede wszystkim na koncentracji na doświadczanych przez pacjentów objawach uzależnienia. Co ważne, psychoterapeuta leczy przy pomocy mikroedukacji, jednocześnie uwzględniając problematykę zażywania danych substancji, opisując i analizując zachowania nałogowe, a także regulując stany emocjonalne. Podczas terapii psychodynamicznej wypracowywana jest także strategia radzenia sobie z objawami odstawiennymi, a także występującymi napięciami emocjonalnymi.

Psychoterapia strategiczni-strukturalna – przywiązuje do zmiany sposobu myślenia, wskazując na wyjątkową destrukcyjną w uzależnieniu rolę psychologicznych mechanizmów choroby.

Psychoterapia systemowa – w podejściu systemowym terapeuta zajmuje się nie tyle samym pacjentem co jego relacjami małżeńskimi, rodzinnymi. Leczy się nie pojedynczego człowieka tylko cały układ- rodzinę.

Racjonalizowanie – uzasadnienie lub usprawiedliwienie w sposób racjonalny postaw i działań czynnikami emocjonalnymi lub motywami, które pragnie się ukryć  lub z których nie zdajemy sobie w pełni sprawy. To jeden z mechanizmów obronnych stosowany przez osoby uzależnione oraz osoby z syndromem wspóluzależnienia czy DDA/DDD.

Rodzina dysfunkcyjna- Zgodnie z koncepcją rodziny jako systemu, kiedy jeden jej element (matka, ojciec lub ich związek) jest dysfunkcyjny, konsekwencje dotykają wszystkich jej członków. Rodzina dysfunkcyjna jest zamknięta, zakłamana (chroni „tajemnicę rodzinną”), panuje w niej zaburzona komunikacja i zamieszanie co do ról. Jest nastawiona raczej na sztywne utrzymanie systemu rodzinnego, niż na rozwój swoich członków.

ROZDWOJONE „JA”- Osoba uzależniona ma niespójny i „biegunowy” obraz samego siebie. Pod wpływem substancji czuje się atrakcyjna, ma poczucie władzy oraz kontroli. Bez niego czuje się bezwartościowa i zagubiona.

ROZPROSZONE „JA”- osoba uzależniona ma  poczucie rozpływania się, utraty kontroli, zatarcia osobistych granic. Stany te doświadczane są zazwyczaj pod wpływem substancji.

Sesja terapeutyczna – sesja w psychoterapii indywidualnej to  na ogół 50 mi  spotkanie, w czasie którego pacjent może swobodnie dzielić się swoimi przeżyciami, odczuciami, wrażeniami i myślami. Terapeuta słucha, sprawdza, czy rozumie prawidłowo i dzieli się tym, jak rozumie świat pacjenta.

Syndrom DDA –  czyli dorosłych dzieci alkoholików.

Syndrom DDD – dorosłe dziecko z rodziny dysfunkcyjnej. Syndrom DDD objawia się trudnościami w radzeniu sobie z emocjami, tworzeniu udanych związków i brakiem poczucia bezpieczeństwa. Podobnie jak w DDA, podłożem jest dzieciństwo. Życie w rodzinie dysfunkcyjnej pozostawia ślad na dorosłym człowieku. Pomocna jest terapia oraz grupy wsparcia.

Terapia ambulatoryjna – jest to  kontrakt między sobą uzależnioną, a terapeutą.

Terapia długoterminowa – najczęściej proponowana jest dla ludzi młodych. Ten proces trwa od pół roku do dwóch lat. Terapia taka  pozwala na uporządkowanie i wypracowanie radzenia sobie we wszystkich istotnych sferach życia: życie uczuciowe, duchowe, relacje z ludźmi, zdrowie. Tego typu postępowanie zatrzymuje postęp choroby i sprawia, że jakość życia osoby uzależnionej znacznie się poprawia.

Terapia stacjonarna – jest to metoda leczenia uzależnień podczas pobytu w ośrodku.  Pacjenci przebywają przez cały okres terapii w miejscu, nocują i poddają się sesjom grupowym i indywidualnym. Ośrodki leczenia uzależnień  proponują pobyt od 28 dni do 8 tygodni. Leczenie może odbywać się w ośrodkach na NFZ lub  prywatnie. 

Terapia uzależnień – proces terapeutyczny mający na celu zmiany sposobu myślenia, zmiany destrukcyjnych zachowań na konstruktywne u osoby uzależnionej. 

Toksyczny związek – inaczej : niebezpieczny związek, toksyczna relacja, trudna miłość – to tylko niektóre określenia na związki, które  warto umieć rozpoznać i zakończyć. Polega na tym, że jedno z partnerów daje drugiemu bardzo wiele, a w zamian dostaje bardzo mało. Znosi złe traktowanie i nie potrafi uwolnić się od toksycznego związku, który działa niszcząco i zaniża samoocenę.

Trzeźwienie- to zachowywanie abstynencji połączone z  wprowadzaniem zmian w różnych obszarach życia.

Twarda miłość – czyli mądra miłość, polegająca na okazywaniu uczuć i jednoczesnym stawianiu  granice oraz byciu konsekwentnym w  ich pilnowaniu. 

Uczucia – jest stanem psychicznym człowieka, który wyraża jego ustosunkowanie do określonych zdarzeń, ludzi i różnych elementów rzeczywistości. Uczucia mają swoje odzwierciedlenie w procesach zachodzących w korze mózgowej. Stanowią one interpretację emocji i dzieli się je na „przyjemne” i „nieprzyjemne”. Warto dodać, że uczucia mogą się na siebie nakładać. Uczuciem jest np. uczucie miłości, które może wywoływać emocje takie jak np. radość. 

Uzależnienie – inaczej -nałóg  – to silne pragnienie zażywania konkretnych środków ( uzależnienie od substancji psychoaktywnych), bądź wykonywania określonych czynności ( uzależnienie od zachowań – behawioralne). Można uzależnić się od: alkoholu; narkotyków; leków; hazardu, seksu, jedzenia, biegania, zakupów, itp…Diagnozę wystawia się na podstawie 6 objawów, gdzie przynajmniej 3 z nich jeśli pojawiły się w ostatnim roku mówimy o uzależnieniu. Uzależnienie jest choroba. Jest to choroba śmiertelna, nieuleczalna i chroniczna. Leczenie polega na zachowaniu abstynencji i prowadzeniu psychoterapii. 

Uzależnienie behawioralne – zespół objawów związanych z utrwalonym, wielokrotnym powtarzaniem określonej czynności (lub grupy czynności) w celu uzyskania takich stanów emocjonalnych jak przyjemność, euforia, ulga, uczucie zaspokojenia. Rodzaje uzależnień behawioralnych: hazard, sex, pornografia, jedzenie, zakupy, internet, itp…

Uzależnienie od hazardu – należy do uzależnień behawioralnych i jest definiowane, jako powtarzające się działanie, które nie może być kontrolowane i jest ze szkodą dla osoby uzależnionej, jej wartości, zobowiązań społecznych, zawodowych, ekonomicznych i rodzinnych, oraz związanych z naruszaniem norm społecznych i prawa.

Uznając swoją bezsilność osoba uzależniona rezygnuje z dalszej walki i wtedy ma możliwość uwolnienia się, wyzwolenia. Uznanie bezsilności jest długopis procesem i nie jest słabością lecz siłą.

Używki- to substancja niebędąca niezbędna do życia i prawidłowego funkcjonowania organizmu, a która jest często spożywana. Wpływa na człowieka w określony sposób, zwykle pobudzająco lub uspokajająco. Używki mogą być bardzo szkodliwe.

Współuzależnienie – nie jest chorobą, jest zespołem nieprawidłowego przystosowania się do sytuacji problemowej. Powstaje w wyniku wieloletniego życia z osobą uzależnioną, wówczas utrwalają się reakcje przystosowawcze do danej sytuacji, co powoduje u osoby współuzależnionej konieczność kontrolowania, brania odpowiedzialności za uzależnionego, nie realizowanie  swoich potrzeb, niemożność rozstania się z partnerem pomimo destrukcyjnych zachowań w związku. 

WYDRĄŻONE „JA” – osoba uzależniona odczuwa pustkę, brak poczucia sensu życia, brak hierarchii wartości, a co za tym idzie – utratę dotychczasowych standardów moralnych. Stan ten utrudnia podejmowanie decyzji oraz konsekwentne trzymanie się podjętych postanowień i zobowiązań. Uzależniony, który podjął jakieś zobowiązanie bądź złożył obietnicę – już następnego dnia może czuć się kimś innym, co sprawia, że nie czuje się zobowiązany dotrzymywać danego wówczas słowa.

Wypieranie – Jest procesem nieświadomym polegającym na niedopuszczaniu do świadomości myśli, uczuć, wspomnień, impulsów, fantazji, pragnień, traum  itp., które przywołują bolesne skojarzenia lub w inny sposób zagrażają spójności osobowości danej jednostki (na przykład prowokują pytania o moralność, wywołują poczucie winy itp.). Wypieranie najczęściej stosują osoby z syndromem DDA/DDD, by móc radzić sobie z trauma z dzieciństwa często też zaprzeczają i racjonalizują. To jeden z mechanizmów obronnych stosowanych również przez osoby współuzależnione oraz uzależnione. 

Wyzwalacze – są to sytuacje, miejsca, ludzie, przedmioty, nawyki, emocje, które mózg – często w podświadomości – łączy z używką  i wyzwolić chęć sięgnięcia po substancje czy zachowanie nałogowe. Istnieją wyzwalacze  zewnętrzne, jak miejsca, osoby, sytuacje przedmioty, itp. oraz wyzwalacze wewnętrzne, czyli emocje, uczucia, np. złość, smutek, nuda, stres, itp. 

Wyzwalacze wewnętrzne – to określone emocje, które wywołują uczucie głodu – to niepokój, poczucie obcości, emocjonalny ból, frustracja, irytacja, smutek, zazdrość, złość, zmartwienie, tęsknota, poczucie pustki, poczucie niskiej wartości, konflikty wewnętrzne, zdenerwowanie, podekscytowanie, pewność siebie i poczucie szczęścia. 

Wyzwalacze zewnętrzne – to „ludzie, miejsca i sytuacje, które wywołują uczucie głodu substancji, poprzez skojarzenie z przyjmowaniem substancji”.

Zachowania kompulsywne- inaczej : nałogowe, jest to trudność nad zapanowaniem nad powtarzającymi się czynnościami, które w sposób negatywny wpływają na wiele obszarów funkcjonowania.

Zaprzeczenie – definiowane jest negatywnie, jako nieobecność świadomości. Wśród DDA/DDD zaprzeczenie wynika z wewnętrznego pragnienia unikania cierpienia, chroni  przed dostrzeganiem niewygodnych spraw i uczuć, które miały miejsce w ich przeszłości. Osoby z tym syndromem często też wypierają i racjonalizują. To jeden z mechanizmów obronnych stosowanych również przez osoby współuzależnione oraz uzależnione. 

Zespół abstynencyjny – inaczej odstawienie uzależniającej substancji. Pojawia się po odstawieniu lub zmniejszeniu przyjmowanej substancji ( alkohol, narkotyki, leki ). Do typowych objawów tego zespołu należą: drżenie i bóle mięśni, wzmożona potliwość, nudności, przyspieszona akcja serca (pobudzenie autonomicznego układu nerwowego), niepokój, nadwrażliwość na dźwięki i światło, bezsenność, poczucie ogólnego rozbicia. Wyniku powikłań mogą wystąpić np.: padaczka, delirium, omamy, psychozy.

Zespół utrwalonych osobowościowych schematów funkcjonowania psychospołecznego powstałych w dzieciństwie w rodzinie alkoholowej, które utrudniają osobie adekwatny, bezpośredni kontakt z teraźniejszością i powodują psychologiczne zamknięcie się w traumatycznej przeszłości. Powoduje to przeżywanie i interpretowanie aktualnych wydarzeń i relacji przez pryzmat bolesnych doświadczeń z dzieciństwa. Zniekształcenia te nie są przez DDA uświadamiane. Schematy te są destrukcyjne i powodują wiele zaburzeń pacjenta w kontakcie z samym sobą oraz z innymi osobami, szczególnie z tymi, z którymi pacjent jest w bliskich związkach.