Uzależnienie od pornografii może być jedną z form seksoholizmu. Może występować równocześnie z kompulsywną masturbacją, częstymi zmianami partnerów czy korzystaniem z płatnego seksu (zarówno bezpośrednio, jak też tzw. cyberseksu oferowanego w Internecie). Pytanie z tytułu można więc poszerzyć i zastanowić się, czy seksoholik jest zdolny do miłości romantycznej?
Chcąc zastanawiać się nad relacjami pomiędzy uzależnieniem od pornografii i miłością romantyczną, należy zacząć od definicji pojęć, którymi będziemy się posługiwać.
Na czym polega uzależnienie od pornografii?
Uzależnienie od pornografii było do niedawna traktowane jako jeden z przejawów seksoholizmu. Obecnie coraz powszechniejszy jest pogląd, że jest to autonomiczne uzależnienie behawioralne, które prowadzi do trwałych zmian w psychice osoby chorej. Jest równie groźne jak uzależnienia chemiczne, a jego leczenie bywa nie mniej skomplikowane niż leczenie alkoholizmu czy narkomanii.
Zgodnie z najnowszymi badaniami, pornografia uzależnia w sposób bardzo zbliżony do substancji psychoaktywnych: odpowiednikiem procesu zwiększania dawek narkotyku jest sięganie po pornografię coraz bardziej obsceniczną, wulgarną i nasyconą scenami przemocy, a nawet okrutnego znęcania się psychicznego i fizycznego.
Uzależnienie od pornografii przejawia się w gromadzeniu obrazów i filmów o treściach pornograficznych oraz ich częstym oglądaniu. Najczęściej oglądanie materiałów pornograficznych połączone jest z onanizowaniem się. Osoba uzależniona traktuje tego typu zachowania jako sposób na rozładowanie napięcia – nie tylko seksualnego, ale też wszelkiego rodzaju stresów związanych z pracą, szkołą czy konfliktami z innymi ludźmi.
Opisane zachowania nie musza być tożsame z uzależnieniem: samo oglądanie pornografii, a nawet czerpanie z niej inspiracji, nie jest jeszcze chorobą. O uzależnieniu możemy mówić w momencie, gdy pornografia staje się nieodzownym elementem codziennego życia, gdy sięganie po nią przestaje być kwestią wyboru i przeradza się w przymus. Jednym z objawów choroby jest zaniedbywanie obowiązków z powodu pornografii i silne wyrzuty sumienia związane z oglądaniem materiałów pornograficznych.
Jeżeli rozwoju choroby nie przerwie terapia uzależnienia od seksu i pornografii, jeżeli nie zostanie podjęta psychoterapia, może dojść do trwałego zaburzenia postrzegania znaczenia seksu – jego roli w życiu człowieka i utrwalenia patologicznych zachowań seksualnych. Jest to szczególnie groźne w przypadku osób młodych, które częstokroć właśnie na pornografii kształtują swoje wyobrażenia o tym, czym jest seks i jakie są role partnerów w czasie stosunku seksualnego.
Czy uzależnienie od pornografii wyklucza romantyczną miłość?
Można sobie wyobrazić, że uzależniony od pornografii seksoholik dozna zespołu uczuć, które składają się na miłość romantyczną: fascynacji drugą osobą (jej osobowością, wyglądem, tembrem głosu, zapachem, itp.), potrzeby bliskości i czułości, spontanicznego okazywania szacunku, gotowości do brania odpowiedzialności za partnera i gotowości do ofiarowania mu siebie (włącznie z ofiarą życia). Jednak trudno oczekiwać, aby te wysokie pragnienia udało się zrealizować również w sferze seksualnej.
Główną przeszkodą w relacjach intymnych z osobą uzależnioną od pornografii jest to, że próbuje ona przenosić zachowania bohaterów obrazów i filmów pornograficznych do własnego życia erotycznego. W pornografii rolą kobiet zazwyczaj jest spełnianie najbardziej wyuzdanych zachcianek mężczyzn. Z kolei od mężczyzn wymaga się gotowości do seksu na każde żądanie. Stosunek seksualny niewiele ma wspólnego z czułością i intymnością, za to często zawiera duży ładunek agresji. Próba powtórzenia filmowych schematów we własnej sypialni w najlepszym razie może zakończyć się rozczarowaniem, ale zdarza się też, że finałem są akty przemocy.
Osoba uzależniona od pornografii doświadcza silnej frustracji, która wynika ze zderzenia nierealistycznych wyobrażeń o pragnieniach, fizjologii i anatomii partnera seksualnego z rzeczywistością. Jej efektem może być ucieczka i jeszcze głębsze wejście w pornografię, poszukiwanie innego partnera seksualnego lub płatnego seksu. Wszystkie te zachowania kończą się zazwyczaj rozpadem związku.
