Uzależnienie od narkotyków

Narkomanią nazywamy potocznie chorobę, jaką jest uzależnienie od substancji chemicznych wpływających na czynności mózgu. Narażona na nią jest każda osoba, która zaczyna eksperymentować z braniem środków odurzających różnego typu.
Charakterystyczne dla narkotyków jest wywoływanie stanu swoistego przyzwyczajenia, a wręcz przymusu ich dalszego stosowania, nazywanego głodem narkotycznym. Powstaje zależność psychiczna polegająca na regularnej chęci przeżywania różnych sytuacji pod wpływem narkotyku. Charakteryzuje się ona silną potrzebą i niekontrolowanym pragnieniem ponownego przyjmowania danej substancji, osoba uzależniona stara się zdobyć narkotyk za wszelką cenę i wszystkimi sposobami. Stanowi to wspólny mianownik dla wszystkich rodzajów substancji odurzających. Poza tym każdy rodzaj narkotyku niesie ze sobą różne objawy w zależności od tego, jaka substancja została zażyta i w jakiej ilości. Kontakt z narkotykiem przede wszystkim jest obserwowalny w zmianach zachowania danej osoby.
Niepokojącymi sygnałami mogą być:

• zmiany w stylu bycia,
• zmiany w ubiorze,
• zmiany w gronie znajomych,
• izolowanie się od bliskich,
• problemy w szkole/pracy,
• nagłe wyjścia z domu,
• nerwowe zachowania,
• zaniedbywanie obowiązków,
• stopniowa rezygnacja z dotychczasowych przyjemności,
• wydawanie dużych sum pieniędzy,
• bezsenność,
• lęki.

Z czasem także pojawić się mogą somatyczne objawy uzależnienia (spadek masy ciała, ziemista cera, przekrwione oczy). Najlepiej rozpoznać takie stany wtedy, gdy osoba jest nam dobrze znana i wiemy, jak na ogół funkcjonuje.

– Inicjacja –

ten pierwszy etap uzależnienia od narkotyków dotyczy wszystkich osób, które chociaż raz czegoś spróbowały.

– Faza eksperymentalna –

charakteryzuje się “próbowaniem” narkotyków. Część osób może poprzestać na jednokrotnym lub kilkakrotnym spróbowania danej substancji, inni mogą kontynuować swoje doświadczenie i wejść w kolejny etap uzależnienia od narkotyków. Faza ta obejmuje pewien motyw poznawczy, czyli chęć sprawdzenia jakie są skutki uzależnienia od narkotyku, innymi słowy, jak działa dany narkotyk? Dla niektórych etap eksperymentowania może być ostatnią fazą procesu uzależniania od narkotyków i zakończyć się całkowitym zerwaniem kontaktu z nimi. Osoby, które nie rezygnują z narkotyków, wchodzą w kolejną fazę, którą można nazwać fazą używania substancji.
Objawy uzależnienia od narkotyków w tej fazie (zmiany w wyglądzie i zachowaniu):

• dziwny zapach włosów i ubrań,
• nadmierne używanie środków zapachowych,
• zaczerwienione oczy,
• rozszerzone źrenice,
• utrzymujący się katar,
• wyraźna nadpobudliwość lun ospałość.

– Faza używania i nadużywania substancji –

zdaniem wielu specjalistów, w przypadku narkotyków, w ogóle nie można mówić o fazie używania, gdyż każde spróbowanie stanowi już nadużywanie narkotyków. W odniesieniu do marihuany istnieje pogląd, że etap używania jest nieszkodliwy. Jednak wejście w fazę użycia substancji psychoaktywnej oznacza pojawienie się określonych konsekwencji przyjmowania narkotyków, a więc różnego rodzaju problemów w szkole, w pracy, w domu, w życiu rodzinnym czy osobistym. Etap ten przynosi coraz więcej negatywnych konsekwencji.
Objawy uzależnień od narkotyków w tej fazie:

• złe nastroje – dziwne smutki, zamykanie się w sobie,
• agresywność,
• porzucenie dotychczasowych zainteresowań,
• agresja słowna,
• pożyczanie pieniędzy, pierwsze kradzieże,
• zaniedbywanie nawyków higienicznych,
• pojawienie się pierwszych przedawkowań.

– Faza uzależnienia od narkotyków –

według WHO to: “psychiczne, a niekiedy fizyczne stany wynikające z interakcji między żywym organizmem a lekiem, charakteryzujący się zmianami zachowania i innymi reakcjami, do których należy konieczność przyjmowania leku w sposób ciągły lub okresowy, w celu doświadczenia jego wpływu na psychikę, a niekiedy by uniknąć przykrych objawów towarzyszących braku leku. W tym etapie konieczna jest terapia uzależnienia od narkotyków, która przyjmuje różną postać leczenia uzależnień.
Objawy uzależnień od narkotyków w tej fazie:

• kłamstwo staje się patologiczne,
• chroniczny kaszel,
• wybuch wściekłości, agresja wobec najbliższych,
• paranoje narkotyczne,
• zerowe poczucie własnej wartości,
• kłopoty z policją.

U niektórych doświadczenie z zażywaniem narkotyków kończy się w pierwszym lub kolejnym etapie ich używania. Faza inicjacji nie musi powodować “wpadnięcia” w nałóg. Osoby, które będą w danej fazie uzależnienia od narkotyków, mogą przez pewien czas utrzymywać się na tym etapie, a później wycofać się i całkowicie zrezygnować z dalszych doświadczeń. Może być też zupełnie odwrotnie, czyli dojdzie do zwiększyć ilość przyjmowania środków odurzających, co może być konsekwencją tzw. “ciągów”.
Wiedza o fazach uzależnień od narkotyków jest przydatna zarówno dla tych, którzy już sięgnęli po narkotyki, jak i tych, którzy mają okazję wypróbować je po raz pierwszy. Jest też nieoceniona dla rodziców, którzy często nie zdają sobie sprawy z powagi problemu.

Leczenie narkomanii to długotrwały proces, który zajmuje się kompleksowo wszystkimi sferami funkcjonowania człowieka: fizyczną, psychiczną, społeczną oraz moralną. Pierwszym krokiem na drodze do zdrowienia jest odtrucie organizmu, którego celem jest przywrócenie zachwianej przez nałóg biologicznej równowagi oraz eliminacja substancji toksycznej z organizmu. W przypadku leczenia narkomanii, zaleca się podejmowanie terapii przeprowadzanej w specjalistycznym ośrodku dla narkomanów. Osoba chora przeżywa silny zespół abstynencyjny (zwany głodem narkotykowym), z którym trudno poradzić sobie samemu. Nadzór lekarski, specjalistyczna pomoc i wsparcie oraz zapewnienie odpowiednich warunków ma tu kluczowe znaczenie w przypadku leczenia narkomanii. Dopiero na dalszym etapie odwyku narkotykowego podejmuje się psychoterapię.