Nadużywanie leków. Leki nie mają wyłącznie zbawiennego działania. Lista skutków ubocznych zażywania farmaceutyków jest bardzo długa. Nawet wtedy, gdy rygorystycznie przestrzegamy dawek, musimy się liczyć z niekorzystnym działaniem medykamentów. Gdy zaczynamy stosować jakiekolwiek (również te powszechnie dostępne) leki w nadmiernych ilościach, gdy przestajemy kontrolować liczbę i wielkość dawek, możemy liczyć się z bardzo poważnymi konsekwencjami – włącznie ze zgonem na skutek przedawkowania. Należy pamiętać, że bardzo szkodliwa jest nie sama substancja, ale jej ilość.

Omnia sunt venena, nihil est sine veneno – ta sentencja Paracelsusa mówi, że każda substancja występująca w przyrodzie może być trucizną i jednocześnie żadna znana substancja nie jest trucizną. O tym czy coś nas truje czy leczy decyduje dawka. Zasada ta idealnie ilustruje działanie leków i wskazuje na przyczynę kłopotów związanych z ich przyjmowaniem.

Dlaczego łatwo przedawkować leki?

Niestety, przedawkowania leków są niezwykle częste. Złe samopoczucie, nudności, niespodziewana senność, ostry ból żołądka, omdlenia, a nawet utrata przytomności – to objawy, które mogą towarzyszyć przedawkowaniu leków.

Substancjami medycznymi, które najczęściej przyjmujemy w nadmiernych dawkach, są leki przeciwbólowe bez recepty. Mechanizm przedawkowania tych popularnych medykamentów tłumaczy psychoterapeuta z prywatnego ośrodka terapii uzależnień “Moje Życie”: 

Można powiedzieć nieco przewrotnie, że największym zagrożeniem stosowania środków przeciwbólowych bez recepty jest to, że te medykamenty oparte na paracetamolu i ibuprofenie są pozornie łagodne i nieszkodliwe. Mając przekonanie, że nie możemy sobie zrobić krzywdy, często samodzielnie ustalamy dawki. W praktyce oznacza to mniej więcej tyle, że połykamy kolejne tabletki aż do uzyskania pożądanego efektu. Postępując w ten sposób wkraczamy na drogę do poważnego zatrucia.

Bardzo podobny jest mechanizm działa w przypadku leków uspokajających i nasennych. Większość z nich, szczególnie preparaty zawierające benzodiazepinę, opioidy czy barbiturany to środki dostępne na receptę. W ich przypadku zachowanie właściwych dawek są niezwykle ważne. Wszelkie przekroczenia dopuszczalnych ilości leków psychotropowych mogą doprowadzić do poważnych powikłań, a nawet śmierci. Substancje te wykazują też silne działanie uzależniające. Co więcej, większości z tych leków nie należy stosować przez dłuższy okres – wszelkie istotne informacje na temat czasu stosowania powinny znaleźć się w ulotce.

Jakie są konsekwencje przyjmowania nadmiernych dawek leków?

Konsekwencje przyjmowania nadmiernych ilości leków są bardzo poważne i nie zawsze oczywiste dla osób, które przekraczają określone przez lekarza lub zalecane przez producentów dawki. Oto wybrane rodzaje działań ubocznych nadmiernych dawek leków:

• zatrucie chemiczne – przyjęte w nadmiarze leki prowadzą do zatrucia chemicznego, które w łagodnej postaci może zakończyć się problemami z układem trawiennym, a przy ciężkich zatruciach niewydolnością układu oddechowego i krwionośnego, utratą przytomności, a nawet zgonem,
• uzależnienie – wiele leków wykazuje silne działanie uzależniające – nawet leki dostępne bez recepty mogą zawierać w składzie silne substancje psychotropowe, których przyjmowanie w nadmiernych dawkach może zakończyć się silnym uzależnieniem chemicznym i potrzebą podjęcia leczenia uzależnienia od leków,
• „ukrywanie” chorób – nadużywanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych może skutecznie i przez długi czas maskować objawy poważnych schorzeń, które nie są leczone i mogą czynić duże spustoszenia w organizmie – leki przeciwbólowe działają tylko na objawy, co przyczynia się do ignorowania przyczyn
• wyniszczanie organizmu – każdy związek chemiczny który jest dostarczany do organizmu w nadmiarze, stopniowo go zatruwa, powodując m.in. uszkodzenia przewodu pokarmowego, nerek, wątroby.

Kiedy potrzebna jest leczenie, a kiedy terapia uzależnienia od leków?

W przypadku ostrego zatrucia lekami należy jak najszybciej zastosować terapię doraźną, czyli płukanie żołądka i leczenie objawów zatrucia. Celem tych zabiegów jest ustabilizowanie funkcji życiowych organizmu, podtrzymanie akcji oddechowej i krążenia krwi.

Proces detoksykacji powinien być też nakierowany na diagnozowanie w kierunku uzależnienia. Ważnym sygnałem zagrożenia jest obecność objawów odstawiennych. Jeżeli na skutek przerwy w zażywaniu leków pojawia się podwyższona drażliwość, znaczne obniżenie nastroju, silne bóle głowy, ospałość zaburzenia snu i kłopoty z pamięcią, to jest niemal pewne, że powinniśmy skontaktować się z ośrodkiem terapeutycznym zajmującym się diagnozowaniem i terapią uzależnień.

Zachęcamy też do wykonania testu diagnostycznego, który może pomóc w podjęciu decyzji o skontaktowaniu się z terapeutą.